Türkiye, Mısır, Suriye

Hindistanlı büyük dil âlimi ve İslam tarihçisi Şiblî Numânî 1892 senesi baharından itibaren altı aylığına İstanbul, Beyrut, Kudüs ve Mısır’a ilmî bir seyahat tertip etmiştir. Sonraki yarım asır boyunca Hintli Müslümanların Osmanlı Devleti hakkında beslediği büyük sempatinin kazanılmasında katkısı olduğuna inanılan bu seyahatname Urdu dilinde sayısız baskı yapmıştır. Şiblî Numânî’nin müşahedeleri dışarıdan bir göz olarak dönemin Osmanlı topraklarına, insanlarına ve kurumlarına dair çok önemli ayrıntılar içerir. Hamidiye Camii’nde katılmış olduğu Cuma Selamlığı ve yakından gördüğü II. Abdülhamid’e dair tasvirleri… XIX. yüzyılda İstanbul kütüphanelerine dair yorumları… Eski Bombay Konsolosu Hüseyin Hasib, Derviş Paşa ve Gazi Osman Paşa’nın evlerine yönelik detaylı değerlendirmeleri… Ahmed Cevdet Paşa ile görüşmesi… Medrese talebelerinin “cerre çıkmasına” yönelik eleştirileri… Tophane Müşiri Zeki Paşa ile ilk karşılaşma anı... İstanbul ve Kudüs Hindî dergâhlarına dair çarpıcı anlatılar… Muharrem matemlerindeki İrânîler ve onların ritüellerine dair ilginç gözlemler… Hristiyan Arapların ilmî faaliyetlerini takdir ve çağdaşı Müslümanlarının gayretsizliğini tekdir… Mısır’da Ezher Medresesi’ndeki öğrencilerin hâl-i pürmelâlleri… Kahire’deki renkli Mevlid-i Nebevî kutlaması ve buradaki tasavvuf ricaline bakışı… Bu eşsiz eserle, meşhur İslam tarihçisi Şiblî Numânî'yi yanınıza alarak II. Abdülhamid dönemi Osmanlı topraklarına ve Arap dünyasına seyahat edeceksiniz.

Bu seyahatname, dünya çapında bir şöhrete sahip Hint asıllı Müslüman âlim İmam Şibli’ye ait. İmam Şibli, meşhur müsteşrik Thomas Arnold ile birlikte çıktığı bu seyahatinde, Osmanlı başkenti İstanbul, Beyrut, Kudüs ve Kahire gibi Arap coğrafyasının kilit kentlerini gezerek müşahede ve tanıklıklarını oldukça objektif bir şekilde bu seyahatnamesine aktarmıştır. Literatüre kazandırılan bu eser, tenkitli metin neşrine dayanan İngilizce çeviriden Türkçeye çevrildi. Urducadan İngilizceye çeviren kişi Dr. Gregory Maxwell Bruce, Kaliforniya Üniversitesi’nde Urdu Dili ve Edebiyatı uzmanıdır. Gregory Maxwell Bruce, metinde geçen özel isim, yer, olay ve terimlere dair emek mahsulü bir şerh çalışması ilave ederek eserin sonuna seyahatnamenin önemine dair son derece önemli bir tahlil yazmıştır.