Tasavvuf Bize Ne Söyler?

Bir vakıa hakkındaki yanlış algıların asırlardan beri farklı dil, kültür, ırk ve coğrafyaya ait milyonlarca insan tarafından benimsenmesi, kalplerde ve zihinlerde yer edinmesi, çok sayıda insanın yanılması veya yanlış yapması ve asırlarca bu konuda ısrar etmesi olanaklı değildir. Tasavvuf Bize Ne Söyler?, Prof. Dr. Ömer Yılmaz'ın kendisiyle yapılan nehir söyleşide "Tasavvuf, bazı müntesiplerinin cehâletinden, düşmanlarının zulmünden çok çekmiştir" tezinden hareketle; tasavvufun mahiyetine kendi bakış açısından cevaplar bulmaya çalıştığı bir tasavvuf psikolojisi ve sosyolojisi kitabıdır.  Bir akademisyen olarak yazarın, medyada hâlen güncelliğini koruyan tasavvuf konusundaki samimi inancı, yapılan hata ve istismarlara rağmen sahih geleneğin günümüz etik sorunlarına çözüm üretebilecek alternatif yollardan biri olduğuna dair düşüncesidir. İlmî, dinî, ahlâkî, felsefî ve kültürel kodlar eşliğinde yeri geldikçe kendi alanına eleştiriler de yönelterek meseleye yaklaşan Yılmaz, Doğu’dan ve Batı’dan birtakım argümanlarla konuya dair açılımlar ve açıklamalar getiriyor. Tahsilinin önemli bir kısmını Almanya’da ikmal eden, dünyaca ünlü tasavvuf uzmanı Annemarie Schimmel (Bonn, 2003) ile yakından tanışıp derslerine katılan Prof. Dr. Ömer Yılmaz kitapta, farklı başlıklar altında Anadolu insanının dinî ve kültürel kimliğinin bileşenlerinden biri olan tasavvuf disiplininin toplumumuzda hak ettiği yeri alması gerektiğini belirtirken bu husustaki temel kıstasları geçmiş, şimdi ve gelecek arasındaki köprülerle ortaya koyuyor.

Kitap, tasavvuf düşüncesini sadece belirli bir tarihsellik içinde bırakmayıp günümüze taşıması açısından önem arz ediyor. Bu minval üzere, Giriş bölümünde içinde bulunduğumuz dünyanın genel bir panoraması çizilirken Müslümanların ahlâkî açmazları, salgın nedeniyle takınılan tavır ve bunların ahlâk zâviyesinden yorumu üzerinde duruluyor ve modernizm, post-modernizm ve sekülerizm sorgulanarak günümüz insanının tasavvufa olan ihtiyacına değiniliyor. Birinci bölümde tasavvufun doğuşu ve alanın, köküne bağlı ezoterik bir yaşamın usullerinden ve maksatlarından koparılamayacağı anlatılıyor. İkinci bölümde geçmişten günümüze modern insanın yaşamında karşılaştığı meselelerde tasavvufun rolü inceleniyor. Üçüncü bölümde sûfîlerin edeb, çalışma ahlâkı ve genel ahlâka dair insanın inşâsında önem arz eden "tahalluk" kavramları, kâinata bütüncül bakış açısı ele alınıyor. Dördüncü bölümde sûfîlerin epistemolojik ve ontolojik dayanaklarına yer verilip vahdet-i vücûd, Nur-i Muhammedî gibi ıstılahlar inceleniyor. Beşinci bölümde tasavvufun kurumsallaşmış haline, tekkelerin toplum üzerindeki etkilerine, sûfî geleneğin birlikte yaşama katkısına, evliyâ inancının sosyokültürel hayata yansımalarına ve tarîkatların İslâmlaşma sürecindeki etkilerine değiniliyor. Altıncı bölümde diğer bölümlerde de yer yer bahsi geçen tartışmaların, ithamların, haklı-haksız eleştirilerin genel bir değerlendirmesi, güncel meseleler de ele alınarak yapılıyor. Yedinci bölümde tarîkatların tasavvuf tarihindeki yeri, tarîkat ve tekkelerin sosyal fonksiyonları, tekke ve sanat, tekke ve edebiyat, tekke ve mûsikî konuları ele alınmakla birlikte tarîkatların yasaklanması ve tekkelerin kapatılması üzerinde duruluyor ve sonuç kısmında bazı tavsiye ve tekliflerde bulunuluyor.