Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti (1868-1911)

  Kızılay / Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin kurulduğu ilk günden bu yana diğer cemiyetler ve sivil toplum kuruluşları arasında farklı bir yeri olduğunu; iç işleyişi, millî tarihimizdeki yeri, yaptığı kapsamlı faaliyetler ve hâlâ milletin gönlünde değişmeyen konumu itibariyle önemini koruduğunu söylemek mümkündür. Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin tarihini okumak; gerek modernitenin Osmanlı/Türk deneyiminin izlenmesi, gerekse Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan devamlılığın takibi gibi temel tarihsel problematikler için adeta bir laboratuvar ortamı sağlamaktadır. Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin, kuruluş döneminde yurt dışında kendisine muadil birçok cemiyete öncülük etmiş olması, bu cemiyetlerin Hilâl-i Ahmer ile karşılaştırmalı incelenerek farklı toplumlardaki sivil toplum ve devlet arasındaki ilişkilerin farklı ve ortak noktalarını yakalayabilme imkânı da sunmaktadır.   Günümüzde hâlâ yurt içi ve yurt dışı faaliyetleriyle vazgeçilmez bir yere sahip olan Kızılay’ın köklü tarihi bugüne kadar farklı araştırmalara konu olmuş olsa da, tüm araştırmaların ortak noktası olarak 1911 öncesi dönemin kaynak yetersizliğinden dolayı yeterince aydınlatılamadığını söylemek gerekir. Bu kitap, işte kurum tarihindeki bu boşluğu doldurma gayesi taşımaktadır. Kitapta ATASE Arşivi, Uluslararası Kızılhaç Komitesi Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi gibi arşivler başta olmak üzere birçok birincil kaynaktan elde edilen incelikli veriler titiz bir çalışma ile ortaya konmuştur.   Bir sivil toplum kuruluşundan daha fazlası olan Kızılay’ın, yine bir kurum tarihinden daha fazlası olan tarihini Dr. Hüsnü Ada’nın kaleminden bu kitapla okuyarak gerek Osmanlı’nın ve Cumhuriyet’in kritik dönemlerine gerekse günümüze uzanan toplumsal dinamiklerimize aydınlatıcı bir bakış açısı edineceksiniz.  

Bu kitapta, Marmara Üniversitesi Tarih Bölümünde doktora eğitimini alan Hüsnü Ada, günümüzde Kızılay olarak bildiğimiz Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nin kuruluş hikayesini tüm detaylarıyla anlatmaktadır. Cemiyetin kuruluş hikayesi, uluslararası alanda tanınma için yapılan çalışmalar, faaliyet alanları, yaptığı çalışmalar, toplumsal yaşamdaki karşılığı bu eserde ele alınan konular arasında yer almaktadır. Genellikle, Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nin tarihinin 1911'den sonraki kısmı iyi bilinmektedir. Hüsnü Ada, bu eseriyle Cemiyet'in 1868-1911 yılları arasındaki dönemine ışık tutmaktadır.