Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttablık (XVIII. Yüzyıl)

 Osmanlı merkez bürokrasisi içerisinde zamanla önem kazanan makamlardan birisi olan reisülküttâblık için XVIII. Yüzyıl, müessesenin klasik yapısına oturduğu bir devir olmuştur. Daha önce maliye haricindeki bürokratlar içinde daha çok ilmiye menşeli kimseler yer almakta iken XVI. yüzyılda reisülküttâblık artık kalemiye menşeli bürokratların yetiş­mesinde bir basamak ve yüzyıl sonlarına doğru profesyonel bürokratlar için yükselmenin başlıca unsurlarından biri haline gelmiştir. Doç. Dr. Recep Ahıshalı’nın Osmanlı Devlet Teşkilâtında Reisülküttâblık (XVIII. Yüzyıl) isimli eseri bu kurumun XVIII.  yüzyılda geçirdiği dönüşüme ve artan önemine dikkat çekiyor. Üç ana bölümden oluşan  çalışma, XVIII. yüzyılda reisülküttâblığın devlet teşkilâtı ve Osmanlı kültür hayatı içerisindeki yerine odaklanıyor. Reisülküttâbların XVIII. yüzyıldaki yetişme prosedürleri, menşeleri, tayin, azil veya yükselmelerinde rol oynayan faktörler, reisülküttâblığa bağlı kalemler ile reisülküttâbın iç işleri ve dış işlerindeki görevlerini etraflıca inceleyen yazar, bu makamın devlet teşrifatındaki yerini de ayrıca ele alıyor. Reisülküttâblıktan Hariciye’ye dönüşüm süreci içinde Dışişlerinin tarihî serüveni bu kitapta…

Osmanlı bürokrasisi içinde çok önemli bir yeri olmasına rağmen reisülküttablık makamını ayrıntılı bir şekilde inceleyen çok fazla çalışma yok. Bu kitap reisülküttablık üzerine yapılmış en kapsamlı çalışma olma özelliğini taşıyor. XV.yüzyılda teşkil olduğu düşünülen reisülküttablık makamını bütün yönleriyle inceleyen bu çalışma, reisülküttablığın zamanla geçirdiği değişime ve buna binaen Osmanlı bürokrasisi içinde kritik bir öneme sahip olduğu XVIII. yüzyıla odaklanıyor. Çalışmada sayısal verilerden çokça yararlanılması ve teknik ayrıntılara hatırı sayılır bir yer verilmesi de bu kitabı alandaki diğer çalışmaları besleyecek öncü bir çalışma hâline getiriyor.

Bu kitap, Osmanlı bürokrasisinin en önemli makamlarından olmasına karşın üzerine pek fazla çalışma yapılmamış olan reisülküttablığı bütün veçheleriyle ele almaktadır. Reisülküttâblığın devlet teşkîlâtında ve Osmanlı kültür hayatı içerisindeki yeri, reisülküttâbların tayin, azil veya yükselmelerinde rol oynayan faktörler, reisülküttâblığa bağlı kalemler ile reisülküttâbın görevlerini etraflıca inceleyen kitap, kapsamlı bir çalışma olması hasebiyle alandaki büyük bir boşluğu doldurmaktadır.