Nefsani İsteklerin Kırılması

"Mutedil bir tabiatta en efdal olan, midenin ağırlığını hissetmeyecek ve açlığın elemini duymayacak kadar yemektir. Hatta kişi midesini unutmalı ve açlık kendisine asla tesir etmemelidir. Çünkü yemekten gaye hayatta kalmak ve ibadet için güç kazanmaktır. Midenin ağırlığı ibadetten meneder. Açlık acısı da kalbi meşgul eder ve onu ibadetten men eder. Öyleyse gaye kişinin, meleklere benzemek için kendisinde yiyeceğin tesiri kalmayacak şekilde yemesidir. Çünkü melekler yemeğin ağırlığından ve açlığın eleminden mukaddestirler. İnsanın gayesi meleklere uymaktır. İnsan için açlık ve tokluktan kurtuluş söz konusu olmadığında, bunların ikisinden en uzak durum orta yoldur. Bu da itidaldir."  Hüccetü'l-İslâm İmam Gazzâlî Hazretlerinin İhyâ adlı eserinin Mühlikat başlığının üçüncü kısmı olan bu kitap oburluğun ve cinsi şehvetin afetlerinden bahsederek Müslümanlara sırat-ı müstakim ve itidali göstermekte...

Bu kitabı önemli kılan en temel unsur onun müessir oluşu, yani okuyanı tesir altına almasıdır. On asırdan fazladır ki İmam Gazzâlî ruhunu cilalatan bedeninin yalancı ve helak edici hazlarından sıyrılmak isteyen hakikat yolunun saliklerine mürşitlik etmekte, zira kendisi de o yollardan geçmiştir. İşte bu kitapta oburluğun ve cinsi münasebette ifrata kaçmanın ya da harama düşmenin felaketleri hem naslara hem de hakiki mürşitlerin nutuklarına, yaşadığı olaylara dayandırılmakta. Açlıkta, yemekte ve evlilik bahsinde olan itidal ve vasat davranışlar da bu vesile ile gösterilmekte.

İlmin sadırlarda olduğu, gerçek cehd ve gayretle talim edildiği devirlerde muteber eserlere ulaşmak, onları ehil üstatlardan okumak ve bilhassa içinde geçen hakikatları ezberleyip, sentezleyip onu yeniden şerh etmek sanıldığının aksine çok zor bir meseledir. Bu sebeple iletişim ve bilişim teknolojilerinin geliştiği, hatta yapay zeka ile muhakemenin bile mahkum edildiği bu devrin insanına Nizamülmülk'ün medreselerinin başına geçirdiği İmam Gazzâlî'nin ya da emsalinin ilimdeki yüceliklerini hatırlatmak kolay değildir. İşte, İslam'ın hücceti kabul edilen, en yüksek şehvet denilen hubb-u cah, yani makam ve riyaset sevgisinden sıyrılarak yıllarca - şimdilerde yerinde vefasız yeller esen - Emevi Camisinin bir köşesinde nefsini ıslah eden, riyazetler ve erbainlerle ruhun ferah-feza ikliminde tayeran eden Büyük Üstad İmam Gazzâli (ra), orijinal ismi İki Şehvetin Kesilmesi şeklinde de tercüme edilebilecek olan bu eserinde insanın midesinin ve tenasül uzvunun afetlerinden bahsetmekte.