Müslümanın Takvimi

Çocukluğunda saray terbiyesi almış, Nazıme Sultan'ın bir ara vekilharçlığını yapmış ve genç yaşında 1001 gün Yenikapı Mevlevihanesi'nde çile doldurarak "dede" olmuş bir koca Mevlevî... Esad Dede'den Mesnevî okumuş ve mesnevihanlık icazeti almış, maişetini vakıf gelirinden ya da tekke tahsisatından değil elinin emeğiyle çıkarmak için matbuat dünyasına atılmış bir kalem ehli... İslamın temel ilimlerini ve tarihini asıl kaynaklarından okumuş bir İslam âlimi... II. Abdülhamid devrinden  cumhuriyete çok zor zamanlar yaşamış bir çilekeş... Sadece yayımladığı eserlerle değil hem mekteplerde hem de cami kürsülerinde halka olan talim ve irşat görevini ifa etmiş bir dava insanı... Kitaplarla ve kütüphane ile geçen bereketli bir ömür... Son devrin en büyük mesnevihânlarından Tahirü'l-Mevlevî'nin Mahfil dergisinde kaleme aldığı kamerî ve İslamî aylar sadece bu ayların lügat ve ıstılah manalarını içermiyor, aynı zamanda son dönem Osmanlı coğrafyasında bu aylara dair sosyal, kültürel ve gündelik yaşantıyı da tasvir ediyor. İbadet ve zikir açısından mübarek günler, geceler, kandiller İslam tarihinin zengin örnekleri ile izah ediliyor. Hele Ramazan-ı Şerif'e dair kaleme aldığı yazılar baştan aşağı zengin bir arşiv niteliğinde. Yaklaşık bir asır önce bize böyle büyük bir hazine bırakan Üstad Tahirü'l-Mevlevî'nin bu emek mahsulü yazılarını Tuba İşçimen yeni yazıya aktarmakla kalmadı, bugün unutulmaya yüz tutmuş kavramları ve kelimeleri de üstadın üslubuna zarar vermeyecek şekilde metin içerisinde gösterdi.

Bu kitap bir yandan Müslümanların tarih boyunca kullanmış olduğu Kameri takvimin aylarını tek tek ele alarak manalarını ortaya koymakta diğer taraftan ise İslam tarihinde bu aylarda meydana gelen bazı önemli olayları hatırlatmaktadır. Bilhassa mübarek gün, gece ve aylarda İslam tarihinde yapılan ibadet pratiklerinden zengin örnekler verilmek ve sahih kaynaklar kullanmak suretiyle Arabi ayların basit birer gösterge olmadığını ortaya koyuyor. Tahirü'l-Mevlevi gibi ebeveyni Dolmabahçe Sarayı'nda Osmanlı hanedanına hizmet etmiş bir zatın İstanbul gibi derinlemesine İslam kültürünün yaşandığı bir şehirde büyümüş olması, Yenikapı Mevlevihanesinde 1001 gün çile çıkarması, Arap ve Fars edebiyatına vukufiyetinin bütün inceliklerinin yansıdığı bu önemli yazılar bir araya getirilmek suretiyle müstakil bir kitaba dönüştürülmüştür. Bir taraftan ibadet hazzı ve neşvesinin keyfiyeti diğer taraftan hem İstanbul hem de Harameyndeki ibadet kültürünün sosyal ve gündelik hayata ne şekilde aksettiği canlı misaller eşliğinde anlatılmaktadır.

Tahirü'l-Mevlevi hem tasavvuf hem de edebiyat tarihinin en önemli simalarından biri olup 1951 senesinde vefat etmiştir. Yenikapı Mevlevihanesinde 1001 gün çile çıkararak "dede" olmuş son Mesnevihanlardan biridir. Vakıf parasıyla geçinmeyi reddedip matbuat aleminde dergi çıkartmak suretiyle maişetini temin eden Tahirü'l-Mevlevi "Mahfil" gibi çok önemli bir dergiyi yayın hayatına sokmuş ve II. Meşrutiyet sonrasında İslam'a ve tasavvufa dair çok sayıda önemli yazılar kaleme almıştır. İşte bu kitap da üstadın 1918 senesinden itibaren muhtelif zamanlarda Müslümanların kullandığı Kameri takvimdeki ayları, ayların içerisindeki mübarek gün ve geceleri, bayramları anlattığı seri yazılarının derlenmesi vesilesi ile oluşmuştur. Üstadın İslam tarihine olan vukufiyeti güçlü kalemi ile birleşmiş ve ortaya muhteşem bir dizi yazı çıkmıştır. Muharrem ayından başlayan bu Arabi aylar sırasıyla ele alınmış ve Kurban Bayramı'nın yaşandığı Zilhicce ile sona ermiştir. Her bir ayın lügat manalarına ilaveten, İslam öncesi Arap kültüründeki yerine temas edilmiş ve İslamla birlikte kazandığı yeni mana ve durumuna ayrıntılarıyla yer verilmiştir. Özellikle, Müslümanlar için kutsal addedilen zaman dilimlerini dini, ilmi, kültürel ve sosyal açılardan ele alarak "Müslümanın Takviminin" anlam katmanlarını tarihsel örnekleriyle dile getirmiştir. Bu kitap miladi takvimle büyümüş çağımız Müslüman gençliği için tarihsel süreçte atalarının kullanmış olduğu eski takvimin enine boyuna anlaşılmasını sağlayacaktır.