Halifenin Rüyaları

Pek çok insan ömrünün üçte birini uykuda geçirir ve uyurken de çoğu kere rüya görürler. Rüyaların gerçekliğinden şüphe etmek, İslam dünyası için mümkün değildir. Çünkü Müslümanlar, gözümüzün gördüğü dünya ile manevi dünya arasındaki kopmaz bağın farkındadır. İkisi arasına keskin bir sınır koymazlar; dünya hayatından daha yüksek olan o âlemi nasıl tanımlarlarsa tanımlasınlar, buna ister dünyanın başlangıcından itibaren olacak olan her şeyin; insan aklının anlayamadığı harflerle üzerine yazılı olduğu Levh-i Mahfûz XE "Levh-i Mahfûz"  desinler, ister eşyanın aslının yer aldığı ara dünya olan âlem-i misal XE "âlem-i misal"  adını versinler, bu insanlar için rüyada olan şey, o yüksek âlemde önceden kararlaştırılmış olanlardan başka bir şey değildir. Duyusal olmayanın dünyası da insanların gözünün önünde duran, herkesçe görülebilen dünya kadar gerçektir. İslam tasavvufu üzerine yaptığı önemli çalışmalarla dünya çapında büyük bir şöhrete sahip Annemarie Schimmel’in bu kapsamlı monografisi; İslam’da rüyanın mahiyeti, anlamı, konumu ve tarihi üzerine yapılmış en aydınlatıcı çalışmalarından biridir. 

Bu kitap, insan için hâlâ gizemini ve sırrını koruyan, onun sadece maddî bir varlık olarak değil maneviyatla da alakadar bir mahiyete sahip olduğunu hatırlatan rüyayı hem evrensel bağlamda hem de İslam tarihi özelinde ele almaktadır. Rüyanın Kuran ve Sünnet başta olmak üzere, İslam coğrafyasının merkezlerinde tarihsel süreçte ne şekilde telakki edildiği, rüya yorumlarının ve tabirlerinin mahiyeti, farklılıkları, benzerlikleri, siyasetten sosyal hayata kadar geniş bir yelpazede rüyanın maddi-manevi hayata yön veren işlevi incelenmiştir. Rüyaya dair İslam tarihinde hemen hemen pek çok kaynağın tarandığı bu temel ve akademik çalışma rüyanın Müslüman dünyada nasıl tanımlandığını, rüya yorumlarının, yorumcularının ve rüya sahiplerinin zaman ve mekana göre dağılımlarını, işlevlerini ve içeriklerini en zengin ve en çeşitli örnekleriyle sunmaktadır.

Halifenin Rüyaları İslam Kültüründe Rüya ve Tabiri adlı bu kapsamlı kitap İslam tasavvufuna dair çok sayıda ilmi çalışmaları ile dünya çapında şöhret yapmış Doğudan Batıya adlı hatıratı ile şarkiyat serüvenini ayrıntılı ve samimi bir şekilde yazmış bulunan Prof. Dr. Annemarie Schimmel'in mükemmel bir çalışmasıdır. Rüya olgusunu dinin en temel kaynaklarından ele alarak izah eden Schimmel, rüyanın ve rüya yorumlarının İslam coğrafyasındaki serüvenini de ele almakta ve bu hususta oldukça ayrıntılı bir malumat sunmaktadır. Tasavvuf anlayışı içerisinde de rüyaya değinen yazar, rüya tabirlerinin ve tabircilerinin tarihine de odaklanarak kadınlardan siyaset sahasına kadar rüyanın anlam ve algısal bütünlüğünü ortaya koymaktadır. Bu kıymetli etüt Müslümanlıkta rüyanın yeri, konumu, kıymeti ve tarihsel süreçteki farklı tezahürleri için oldukça nitelikli bir kaynaktır.