Cumhuriyet’in İlk Kadın Avukatı: Süreyya Ağaoğlu’nun II. Dünya Savaşı Sonrası Amerika Seyahati

Süreyya Ağaoğlu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde kız öğrencilerin hukuk eğitimi almalarında öncü bir role sahip ve Türk modernleşmesi projesi içerisinde “Cumhuriyet kızı” olarak adlandırılan kuşaktandır. Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinin en önemli siyasetçilerinden Ahmet Ağaoğlu’nun kızı, yine Demokrat Parti’nin kurucularından Manisa Milletvekili Samet Ağaoğlu’nun ve Cumhuriyet’in ilk kadın felsefe öğretmeni Tezer Taşkıran’ın ablasıdır. Prof. Dr. Suraiya Faroqhi ve Prof. Dr. Selim Karahasanoğlu'nun yönlendirmesi ve Hanife Karasu’nun titiz çalışmasıyla ilk defa gün yüzüne çıkan bu günlük, Süreyya Ağaoğlu’nun 19 Ekim 1946-7 Ocak 1947 tarihleri arasında şahsına ait önemli özellikleri içermesi sebebiyle biyografisine katkı sağlayacak çok önemli kaynaklardandır. Günlüğün en önemli özelliklerinden biri de II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından Amerika’daki toplumsal, ekonomik, siyasi ve kültürel hayatta yaşananları, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yetişmiş bir kadının bakış açısıyla okurlara sunmasıdır. Seyahati boyunca yaptıklarının ve düşündüklerinin daha sonra dönüp baktığında unutmaması amacıyla bir hatırlama malzemesi olarak muhafaza ettiği günlüğü, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın avukatının ben-anlatısı olması itibarıyla son derece kıymetlidir.

• Seyahatname/günlük Süreyya Ağaoğlu’nun. Ağaoğlu ilk Türk kadın avukat olarak sembol bir isim, ayrıca ailesi de önemli. • Babası Ahmet Ağaoğlu Kafkasya’daki Türkçülük akımının öncülerinden. Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Hamdullah Suphi Tanrıöver’in yakın arkadaşlarından. • Erkek kardeşi Samet Ağaoğlu Demokrat Parti’nin kurucu kadrosundan ve netice itibariyle Yassıada mahkûmlarından. Hatta Yassıada Mahkemeleri’nde Samet Ağaoğlu’nu ablası Süreyya Hanım savunuyor. • Bu çalışma, Süreyya Ağaoğlu’nun 13-20 Ekim 1946 tarihleri arasında South Kortright, New York’ta düzenlenen Uluslararası Kadınlar Birliği Konferansı’na (International Assembly of Women) Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil etmek üzere davet edildiğinde tuttuğu günlüğü/seyahatnamesi. • Günlüğün yine çok önemli diğer bir özelliği de II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından Amerika’daki toplumsal, ekonomik, siyasi ve kültürel hayatta yaşananları, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yetişmiş bir kadının bakış açısıyla okurlara sunmasıdır. • Son olarak bu seyahatname/günlük Prof. Dr. Suraiya Faroqhi ve Prof. Dr. Selim Karahasanoğlu’nun yönlendirme ve nezaretleriyle birlikte Hanife Karasu’nun titiz çalışmasıyla hazırladı.